Lokale belastingen, leuker maken?

Een van de belangrijkste kenmerken van de lokale belastingen is dat deze nadrukkelijk zichtbaar worden bij de burger, door aanslagbiljetten en WOZ-beschikkingen. Door het combineren van aanslagbiljet en WOZ-beschikking concentreert de aandacht zich ook nog eens op de hoogte van de vastgestelde WOZ-waarde. Bijna alle gemeentelijke belastingen staan ook nog op één aanslagbiljet; overzichtelijker, transparant, maar alle pijn wordt zo ook in één keer zichtbaar.

Belasting heffen doet pijn: terecht
Op zichtbaarheid van lokale belastingheffing is niets tegen. Dit is eigenlijk de basisregel van de democratie. De burgers kiezen hun bestuurlijke vertegenwoordigers en die gaan vervolgens de gemeente, het waterschap, de provincie of ons land besturen. Bij dit besturen hoort ook het invoeren  van belastingen om de collectieve uitgaven te fi  ancieren. Hierdoor kijkt het gemeentebestuur kritisch naar heffing of verhoging van deze belastingen. Het bestuur realiseert zich dat de burger hier kritisch op is en dus een verklaring wil zien. Dat kan de profijtgedachte of de kostenveroorzaking zijn: de individuele burger krijgt er iets voor terug of veroorzaakt kosten die hij moet betalen. Denk bijvoorbeeld aan de afvalstoffenheffing, leges of het rioolrecht. Het kan ook zijn dat de burgers (collectieve ) voorzieningen willen die uit de algemene middelen betaald moeten worden, bijvoorbeeld de onroerendezaakbelastingen.

De zichtbaarheid van deze belastingen brengt ook hogere eisen aan de informatievoorziening met zich mee. Voor veel burgers is de belastingaanslag in februari een complete verrassing. De aandacht in de media over de ‘verontrustende stijging’ van de lokale belastingen en de ’te hoge WOZ-waarden ‘ dragen bij aan onzekerheid. Als er dan ook nog onbegrijpelijke taal wordt gebruikt of de feiten kloppen niet, dan ontstaat bij de burger al snel het gevoel dat ‘het wel fout zal zijn’ met die WOZ-beschikking of belastingaanslag.

Kwaliteit en inzichtelijkheid
Om dit gevoel weg te nemen, moeten we er alles aan doen om met de juiste gegevens te werken bij het vaststellen van de WOZ-waarde en het opleggen van belastingaanslagen. Als blijkt dat de gegevens niet correct zijn en de burger wijst ons daar op, dan zouden we ook dankbaar kunnen zijn. Kunnen we hem niet beter de gelegenheid geven om de gegevens te controleren vóórdat de WOZ-beschikking en de belastingaanslag op de deurmat vallen? Dat vergroot de acceptatie en voorkomt verrassingen. Als we de heffing baseren op de profijtgedachte, dan kunnen we dat ook duidelijk aangeven in de externe communicatie en informatieverstrekking. Als we de heffing baseren op het verhaal van de kosten die de gebruiker van de dienst veroorzaakt, dan moeten we duidelijk inzichtelijk maken welke kosten worden veroorzaakt en hoe de heffing zich verhoudt tot deze gemaakte kosten.

Belastingheffing: waarom en wat doen we ermee?
Ook de informatievoorziening over nut en noodzaak van de WOZ-waardevaststelling en belastingenheffing verdient meer aandacht. Welke belastingen worden geheven en wat wordt met de opbrengst daarvan gedaan? Hoe komt de WOZ-waarde tot stand en waarom is deze belangrijk? Waarschijnlijk wordt in 2014 de WOZ-waarde openbaar en kunnen belanghebbenden deze van de verschillende onroerende zaken inzien. Juist dan is het belangrijk meer informatie hierover te verstrekken.

Voorkom formele bezwaren Waarom betrekken we de burger niet méér bij het controleren van de gegevens? En waarom geven we niet meer informatie over nut, noodzaak en rechtvaardigheid van het heffen van belasting? Inmiddels wordt door steeds meer gemeenten gebruik gemaakt van ‘voormeldingen WOZ’ waarbij de burger, ruim voordat de WOZ-waarde formeel bij beschikking wordt vastgesteld, de gelegenheid heeft hierop te reageren. Zo kunnen burgers meer informatie vragen en hun mening geven over de gegevens waarop de WOZ-waarde wordt gebaseerd. Zo ontstaat onderlinge communicatie  vóór  vaststelling van een formele beschikking. Hiermee voorkomt de gemeente dat de burger zijn toevlucht moet zoeken in formele bezwaar- en beroepsprocedures die veel kosten en irritatie veroorzaken. Het verdient daarom aanbeveling om veel meer gebruik te gaan maken van de mogelijkheid om ‘voormeldingen WOZ’ te verzenden ruim voor 31 december van het kalenderjaar.

Meer communiceren
De informatievoorziening over nut en noodzaak van belastingheffing zou meer aandacht moeten krijgen dan nu het geval is. Communicatie hoort onderdeel van het jaarplan Belastingen en WOZ te zijn. Ook in de belastingparagraaf van de begroting voor het nieuwe jaar moet aandacht zijn voor: Wat gaan we doen?, Wat gaat het kosten? en Wie gaat het betalen. Ook de relatie met profijtgedachte en kostendekking hoort hierin aan de orde te komen. In een communicatieplan kan verder worden uitgewerkt hoe de informatievoorziening richting de burger wordt vormgegeven.
Het is de moeite waard en burgers verdienen het, zeker in deze tijd waarin de financiën onder druk staan. Laat de gemeentelijke aanslag in februari geen verrassing zijn voor de burger. Start vandaag nog met uitleg van nut en noodzaak van belastingheffing. Zo worden lokale belastingen niet leuker, maar wel meer acceptabel.