Nieuwe regels voor gemeenten? Schouders eronder!

​

Het gemeentehuis van Terneuzen staat pal aan de Westerschelde. Ronald Herwegh neemt de bezoeker eerst mee naar de hoogste etage. Daar, in de glazen ruimte die Burgerzaal heet, schuiven de grote zeeschepen naar en van Antwerpen.
De deuren gaan open. Flarden wind, motregen en grijze luchten maken het uitzicht  adembenemend.

De treasurer van de gemeente Terneuzen werkt hier nu 28 jaar. Trots wijst hij aan, met twinkelende ogen: daar in het westen de rokende schoorstenen van Dow Chemical, schuin zie je het dak van een leuk restaurant, over het water Zuid-Beveland, naar het oosten Antwerpen, hiernaast staat een woontoren waar geen sprake is van leegstand. En onder die bomen, daar woont hij zelf.

Zeeuwse agenda
Ronald Herwegh bouwde sinds zijn negentiende, vers van school, aan de functie die hij nu heeft. Telkens een kleine verandering, en de laatste jaren enkele forse stappen buiten Terneuzen. Drie richtingen tegelijk. Een: geestelijk vader van het Zeeuwse treasury-overleg. Twee: spil in het Zeeuws Subsidieteam. Drie: vertegenwoordiger in het overleg met de rijksoverheid over het SiSa-dossier. Zijn motto: Kennis delen.  ‘Het door onszelf opgerichte treasury-overleg met alle dertien Zeeuwse gemeenten, provincie en waterschap is een groot succes. Tot voor kort waren collega’s in andere gemeenten en ik druk met telkens zelf het wiel opnieuw uitvinden. Nu kunnen we kennis delen. Zij weten wat voor mij, ik heb iets voor de anderen.’ Concreet, bijvoorbeeld: ‘Terneuzen telt twee woningcorporaties, waarvoor de gemeente als achtervang dient naast de WSW-garantstelling. De kennis daarover deel ik nu met enkele collega’s die daar in hun gemeente minder ervaring mee hebben.’

De Zeeuwse agenda groeit en wordt ingekleurd. Dat kan je wel concluderen op basis van de berichten over de hechtere banden door de hele provincie heen die nu zijn gesmeed. Vaak zijn de ontmoetingen nog vers, soms twee jaar oud. Maar vakgenoten op Financiën kennen elkaar nu van gezicht, contacten verlopen ineens snel en geruisloos. Dat er een Zeeuwse lobby van financiële overheidsexperts bestaat, zal de buitenwereld merken.

Eerst het Zeeuws treasury-overleg. Het begon in 2011 met een telefoontje van treasurer Ronnie Machielsen van Schouwen-Duiveland naar Ronald Herwegh in Terneuzen. Samen zetten ze de dertien Zeeuwse gemeenten op alfabetische volgorde, en wie bovenaan stond beloofde de eerste netwerkbijeenkomst te beleggen. De treasurers van de provincie, van de veiligheidsregio en ook van de Noord-Brabantse gemeente Woensdrecht schoven aan.

Twee maal per jaar, in maart en september, wordt er vergaderd onder leiding van de ontvangende treasurer. Telkens met een gastspreker, en met een pittige agenda over lopende kwesties. Met deze zomer, in juli, voor de tweede keer een masterclass als extra. Die gaat over borgstelling en de gemeentelijke rol als achtervang daarbij.

De collega’s weten Ronald Herwegh te vinden. Want hij vertegenwoordigt ook de Zeeuwse belangen in de klankbordgroep SiSa (Single Information Single Audit) bij het ministerie van Binnenlandse Zaken. Dat betekent twee keer per jaar vergaderen in Den Haag, maar tussendoor ook vragen beantwoorden, kennis delen, oplossingen suggereren.

Subsidieteam zoekt geld
Herweghs derde netwerkrol gaat over subsidies. Deze zomer gaat het Zeeuws
Subsidieteam officieel van start, met hem namens Terneuzen. ‘Ik ben al een paar jaar de subsidieadviseur van onze gemeente. Toen de Kring van Gemeentesecretarissen besloot dat Zeeland actiever moet worden in het zoeken naar extern geld, is een apart subsidieteam ingesteld. Het draait nu al informeel ongeveer een jaar, maar de officiële lancering gebeurt deze zomer. Elke zes weken overleggen we in het waterschapskantoor in Middelburg. Wij bespreken samen de Zeeuwse agenda, en we kijken waar we terecht kunnen: Europese, nationale, provinciale gelden. We speuren langs programma’s die bijvoorbeeld vallen onder het Europees Sociaal Fonds. Bovendien, zo kunnen we onze Zeeuwse lobbyisten in Brussel, Milos Labovic en Henk de Vlaming, nog beter inzetten’.

Zijn enthousiasme over het aanboren van subsidies groeide, vertelt hij, toen hij rechtstreeks ESF-gelden voor Terneuzen wist binnen te halen: voor een groep mensen met arbeidsbelemmeringen betaalde het Europese fonds achttien maanden lang begeleiding richting de arbeidsmarkt. Met de motor van heel Zeeland erachter kan het nieuwe subsidieteam de gemeentelijke krachten versterken, is het idee. Voor Terneuzen weet Ronald Herwegh al een belangrijk project: de Scheldeboulevard. Vanaf zijn werkplek dagelijks in zicht. ‘Er kan een veel natuurlijker verbinding komen tussen het water en de stad. Ook de jachthaven kan je erin betrekken, richting de nieuwe zeesluis. De vorige raad heeft al enig geld beschikbaar gesteld. Het nieuwe college nam het plan op in het akkoord na de raadsverkiezingen.’

Echte treasury-taken
Is er, naast dit werk, nog voldoende tijd voor echte treasury-taken? Op het puntje van zijn stoel, zijn enthousiasme niet verbergend: ‘O, zeker, daarmee begint elke dag voor mij. ’s Morgens bekijk ik de situatie van het kort geld en het lang geld, en in een half uur, drie kwartier, werk ik de stand bij. Elke maand maak ik een overzicht met horizon voor een jaar. Je liquiditeitenplanning moet goed zijn. Je marktrenteinformatie moet goed zijn. Plus een juiste analyse van de leningen- en uitzettingsportefeuille. Als dat geregeld is, hoeft er ook niets zwart op wit te worden gezet over het interne verkeer. Hier in huis ken ik de meeste collega’s, we lopen gemakkelijk bij elkaar binnen.’

Ronald Herwegh betrad als negentienjarige ambtenaar in 1986 het gemeentehuis van Terneuzen. Vijftien kilometer zuidelijker, in het op de grens met België liggende Heikant, is hij geboren en getogen. Na de meao in Terneuzen begon hij op de gemeentelijke debiteuren-crediteurenadministratie. In de jaren daarna concentreerde hij zich onder andere op de administratie van het Zuidlandtheater, onderdeel van de gemeente. Het theater maakte een grote omslag, met nieuwbouw en privatisering. ‘Toen dat was afgerond, ben ik bij de gemeente dit werk ingerold. Niet alleen beheer, maar ook beleid op gebied van financiën binnen het Team Financiën. En dus het treasury-werk.’ Intussen studeerde hij aan de Bestuursacademies in Goes en in Tilburg.

Financiën Brede School
Bescheiden telt Ronald Herwegh de uren bij elkaar op die de treasury van hem vraagt. Het blijkt toch meer dan de drie kwartier elke ochtend. Hij telt aanvankelijk vijf uur per week voor planning van de liquiditeiten. Maar dan komen de gemeentegaranties aan bod, de stand van de geldleningen, het overleg over de gemeentelijke rol als achtervang voor de woningcorporaties, de borgstellingen. ‘De collega’s van andere afdelingen informeren me over de grote transacties. Ze weten dat, daar hoef ik niet om te vragen. De vaste posten, zoals salarissen elke maand, krijg ik natuurlijk automatisch. Maar bij een incidenteel project volg ik het betaalschema op de voet. Bijvoorbeeld over de nieuwe Brede School die we aan het bouwen zijn. Ik zie daarvan alle financiële gegevens.’ Ad hoc voert hij overleg met de controller. Terneuzen kende al ruim voor inwerkingtreden van de wet Fido een treasury-statuut en bijbehorende uitvoeringsregels. Zij worden dezer maanden geactualiseerd.

Vragen bij Vestia
Voelt hij zich op een eiland, is er interesse, ook onder raadsleden voor zijn werk?
‘We krijgen geregeld vragen uit de raad. Natuurlijk liepen de vragen hoog op ten tijde van de Vestia-affaire. Maar ook laatst nog, bijvoorbeeld over onze schuldpositie. Het bericht kwam dat Terneuzen met gemeentegaranties voor totaal 160 miljoen euro dient als achtervang voor de woningcorporaties. De vraag was: hoe zit dat?

Met de vorige Financiën-wethouder, Van Schaik, overlegde ik regelmatig, zonder dat we daarover een vaste afspraak of agenda hadden. Soms drie keer per week, soms minder. Na de raadsverkiezingen in maart zijn de portefeuilles veranderd, wethouder Van Hulle nam Financiën over.’ Terneuzen telde twee wethouders van de PvdA, twee van de lokale partij TOP/GB. Vanaf maart dit jaar is het: twee wethouders van TOP/GB, één van PvdA en één van CDA. Financiën schoof van de PvdA naar TOP/GB.

Een grote financiële zorg voor veel gemeenten schuilt in de genomen grondposities. Terneuzen neemt op dit moment geen grote posities in, zegt Ronald Herwegh. En bovendien, zegt hij, daar zit de treasurer niet als verantwoordelijke tussen, dat is aan de collega’s van de afdeling Grondbeleid. In het jaarverslag 2012 en de begroting 2014 is in de paragraaf Grondbeleid te lezen dat voorzieningen zijn getroffen voor verwachte verliezen van 7,2 miljoen euro; een reservering van 590.000 euro zal nodig zijn voor risicodekking. Voor alle bouwplannen van de gemeente en ontwikkelingen van marktpartijen, voor zover de gemeente daar een belang in heeft, zijn de risico’s opnieuw bepaald, aldus de stukken.

Uitdaging in elke regeling
Jong begonnen, en – zoals hij zegt – over tien, vijftien jaar werkt hij nog in deze baan. Voor hem geen overstap naar het bedrijfsleven, naar elders. ‘Terneuzen is een goede werkgever, ik heb een leuk takenpakket, en veel vrijheid’. Zouden jonge mensen van nu dit werk ook aantrekkelijk vinden? Ronald Herwegh: ‘O, zeker, want elke regeling is een uitdaging. Of die uit Den Haag of Brussel komt, of van de provincie of van de gemeente Schouders eronder, en berekenen: wat levert het op voor de gemeente? Dit werk past bij mij, en ik zie aan mijn beide zoons dat je echt een gerichte belangstelling kunt hebben voor de administratie, de financiën. Onze oudste zoon studeert chemie, die gaat iets heel anders doen. Maar de jongste, net van de havo, heeft interesse in dit werk. Die gaat op de hogeschool mijn kant op.

Grootste veranderingen in zijn loopbaan? ‘De digitalisering, alles wat de ICT heeft gebracht: de post ingescand in de postkamer, de digitale agenda, steeds minder papier. Toen ik in 1986 begon, was net de boekhoudmachine weg. Er kwamen op het gemeentehuis twee computers binnen.

Een opwindende tijd!’ Als hij vooruitkijkt, bijvoorbeeld naar de komende tien, vijftien jaar waarin Ronald Herwegh de gemeente denkt te blijven dienen, zegt hij: ‘Dan verwacht ik grote veranderingen  door de invloed van social media. Ik zie het profi van bijvoorbeeld LinkedIn. Netwerken, zoals we hier in Zeeland nu opbouwen, zullen dank zij social media gericht mensen en informatie bij elkaar brengen.’

Op zijn bureau, in een kleine kantoortuin met collega’s, staat een grote zwarte telmachine met een papieren printrol in de starthouding. Links en rechts van zijn beeldscherm en toetsenbord liggen vele A4-tjes die ordelijk om behandeling vragen. De betalingen van vandaag gingen stipt om 11 uur weg. De kassier is ermee langs geweest, handtekeningen en parafen zijn gezet. ‘Financiële stukken zijn echt mijn ding’, zegt hij. Natuurlijk is Ronald Herwegh dan ook  in zijn vrije tijd jarenlang penningmeester geweest van de voetbalvereniging. En mocht hij onlangs zijn koperen jubileum vieren als administrateur van de 32 appartementen tellende Vereniging van Eigenaren, thuis.

Fotografie: Marieke Viergever