Het nieuwe toezicht

In een tijd waarin velen kritisch zijn over Europa en soms zelfs aandringen op minder Europa, beleven we in bankenland een doorbraak: de komst van de Europese bankenunie, te beginnen met Europees toezicht vanaf 4 november. Na de kredietcrisis werd al snel duidelijk dat toezicht alleen op nationaal niveau niet meer werkt en juist zorgt dat problemen van overheden en banken elkaar versterken.

Het nieuwe toezicht wordt voorafgegaan door een balans- en stresstest om te bewerkstel- ligen dat banken in de Europese bankenunie ‘schoon door de poort’ gaan. Daarbij zijn zeven Nederlandse banken betrokken, waar onder BNG Bank. Een klus waarvoor banken en toezichthouders het afgelopen jaar enorm veel werk hebben verzet.

‘Schoon door de poort’ is essentieel voor het slagen van de Europese bankenunie. Naast Europees toezicht is het de bedoeling dat binnen de bankenunie ook een Europees herstel- en reddingsfonds komt, mocht een bank in de problemen komen. Alle banken gaan daaraan bijdragen, zodat in de toekomst niet opnieuw een beroep hoeft te worden gedaan op de belastingbetaler. Maar dan moeten deze banken er ook vanuit kunnen gaan dat zij niet opdraaien voor fouten uit het verleden die eerst nationaal moeten worden opgelost.

De Europese Centrale Bank zal in meerdere opzichten een andere cultuur hebben dan De Nederlandsche Bank. Een praktisch, in het oog springend voorbeeld is ‘toezicht op locatie’, iets wat bijvoorbeeld in Frankrijk heel gewoon is. Franse toezichthouders stapten in Parijs in een busje om een week lang in Lyon te verblijven en een bank door te lichten. In Nederland kennen wij dat niet.

Het Single Supervisory Mechanism (SSM), het raamwerk waarbinnen de ECB toezicht houdt, bevordert het gebruik van één set regels en standaarden, het zogenaamde ‘single rulebook’. De ECB doet dit in samenwerking met de nationale toezichthouders. De ECB houdt toezicht op banken die belangrijk zijn voor het financiële systeem in Europa, de nationale banken houden toezicht op minder belangrijke banken (maar doen dit namens de ECB), zo staat in de Gids voor het bankentoezicht van de ECB. Voordeel van deze gezamenlijke Europese aanpak is dat hiermee voor Europese banken een gelijk speelveld ontstaat. Dat is van belang voor de concurrentie tussen banken en de keuzevrijheid voor de klanten van banken.

Belangrijk is dat de ECB bij haar toezichtstaak de eenheid en de integriteit van de interne Europese markt scherp in het oog houdt. De ECB wil het toezicht voor grensoverschrijdende kredietinstellingen minder belastend maken. Zij probeert daarbij rekening te houden met de aard en omvang van banken, oftewel met de diversiteit in het bankwezen. Dat sluit goed aan bij de visie van de NVB Naar een nieuwe balans. Daarin staat dat diversiteit niet alleen goed is voor de keuzevrijheid van klanten maar ook voor specialisatie van dienstverlening aan klanten die daaraan behoefte hebben.

De omvang van de banksector in Nederland is wellicht groot in Nederlands perspectief, op de Europese schaal pakt dat anders uit. Dat Europese perspectief moet dan wel worden versterkt en dat is precies wat in deze tijd gebeurt. Dat verdient onze steun.