Eén financieringsinstelling? Gemeenten let op!

Het voornemen wordt op bladzijde 24 van de Miljoenennota 2017 verder toegelicht. Het kabinet wil nog deze kabinetsperiode besluiten nemen om de export uit en de investeringen in Nederland verder te stimuleren. Dit doet het kabinet door de capaciteit en middelen op het snijvlak van publiek en privaat beter te organiseren. Daarbij richt het zich enerzijds op de faciliteiten voor het bedrijfsleven en anderzijds op de grote maatschappelijke opgaven. Meer bundeling van kennis en middelen rond deze twee thema' s ligt voor de hand. Het kabinet zal de voorstellen van Jeroen Kremers en VNO-NCW hierbij betrekken.

Een financieringsinstelling is geen bank
Weinig mensen in gemeenteland hebben hieruit geconcludeerd, dat met bovenstaande laatste zin de toekomst van BNG Bank in het geding is. De voorstellen van Kremers behelzen namelijk omvorming van BNG Bank, de NWB Bank en FMO (een bank voor ontwikkelingshulp) tot één financieringsinstelling. Let wel, een financieringsinstelling is geen bank.

De fusie zou volgens de plannen van Kremers twee miljard euro aan kapitaal vrij spelen boven de minimale kapitaalvereisten. Die ruimte kan worden gebruikt voor 24 miljard euro extra leningen. De instelling kan goedkoop uitlenen, omdat de obligaties waarmee de instelling zichzelf financiert, uitgegeven worden onder staatsgarantie. Dat levert qua inleenkosten een besparing op van 60 à 90 miljoen euro per jaar ten opzichte van de huidige funding van BNG Bank en NWB Bank.

Nou gemeenten, als dit doorzet moet u op zoek naar een andere bank voor het betalingsverkeer. Geen bankvergunning geen bankbedrijf. Maar zoals vaak met dit soort voorstellen zit er veel wensdenken in verscholen. De extra financieringsruimte van 24 miljard euro blijkt te zijn gebaseerd op een vrijval van kapitaal van 3,2 miljard euro. Waar die extra 1,2 miljard vandaan komt, is een raadsel of het moet uit een hoge hoed zijn.

Ander bedrijfsmodel
Verder is er nog wat. BNG Bank en NWB Bank lenen met name geld uit als de leningen grotendeels worden gegarandeerd door de overheid. De nieuwe instelling uit de plannen van Kremers heeft een ander bedrijfsmodel. Die heeft een garantie op de funding en leent juist uiterst risicovol uit. Tsja, dan krijg je als instelling verliezen voor de kiezen. En daarvoor moet een buffer worden aangehouden ten opzichte van de minimale kapitaalvereisten. Je wilt toch niet zo nu en dan door de minimale kapitaalvereisten zakken. Met de twee miljard euro vrijval aan kapitaal ontstaat geen extra uitleenruimte! Die is nodig voor deze buffer. Zo bezien is de fusie nutteloos.

Plus de lagere inleenkosten uit het plan Kremers. Moet er voor zo'n staatsgarantie niet worden betaald? Volgens het Rijksgarantiekader dat het huidige kabinet in 2013 heeft vastgesteld, wel. Daarnaast valt de concurrentie tussen de huidige NWB Bank en BNG Bank weg. Het inleenvoordeel komt in het geheel niet bij gemeenten terecht als ze een lening bij de nieuwe instelling aantrekken. Sterker nog, de kans is behoorlijk dat de rente die gemeenten voor leningen betalen, zelfs toeneemt. Het inleenvoordeel wordt in de voorstellen van Kremers wel heel zonnig voorgesteld.

Leningen woningcorporaties afstoten
Dat plan Kremers gaat gemeenten dus geld kosten. En dit beperkt zich niet alleen tot een hogere rente voor leningen. Vanwege staatssteun moet de portefeuille leningen van woningcorporaties worden afgestoten. Daarmee valt een flink deel weg van de huidige nettowinst en dus van het dividend aan gemeenten.

Woningcorporaties moeten voortaan bij de duurdere commerciële banken geld lenen. Dat lot treft overigens ook gemeentelijke overheidsbedrijven en stichtingen. De corporaties houden dan minder over voor investeringen op het gebied van sociale huisvesting en de energietransitie van hun woningvoorraad. Allemaal dus voor het midden- en kleinbedrijf en voor grote privaat-publieke projecten die buiten het eigen gemeentelijk domein liggen.

U begrijpt, een nieuwe financieringsinstelling is prima, maar zonder BNG Bank (en NWB Bank). Het is te hopen dat de projectgroep van de ministeries van Economische Zaken en Financiëën die het voorstel uitwerkt, niet is blijven doordwalen, maar tot inkeer is gekomen en een alternatieve invulling heeft bedacht. Binnenkort zullen we het zien. Zo niet, dan komt het op het gezond verstand van de aandeelhouders van beide sectorbanken aan. Die hebben het laatste woord.