Verkiezingen 2017: beleidsrust in de huursector?

De belangrijkste thema's in de verkiezingsprogramma's zijn de verhuurdersheffing, het huur(prijs)beleid, duurzaamheid en stimulering van de nieuwbouw. Maar is de corporatiesector niet juist toe aan beleidsrust?

Verhuurdersheffing een investeringsvehikel?
In veel verkiezingsprogramma's wordt gesproken over de toekomst van de verhuurdersheffing. Veel partijen spreken over afschaffing of verlaging van de heffing. Die moet daarbij worden gekoppeld aan een verlaging van de huur (PVV en SP) of een investeringsplicht voor corporaties. Dat laatste wordt onder andere voorgesteld door de PvdA, SP, CDA, D66, ChristenUnie en GroenLinks. Op dat punt lijkt brede overeenstemming.

Een uitzondering vormt de VVD. Deze partij pleit voor een forse verhoging van de verhuurdersheffing ten behoeve van de algemene middelen. Zo wil de VVD verkoop van huurwoningen door woningcorporaties stimuleren, waarmee corporaties worden gedwongen zich verder te richten op de kerntaak.

Breed draagvlak voor duurzaamheid
De meeste partijen onderschrijven de klimaatdoelstellingen. Een aantal heeft daartoe voor de woningmarkt concrete maatregelen of doelstellingen benoemd. Zo geeft de PvdA aan dat alle nieuwbouw vanaf 2020 energieneutraal moet zijn, wenst D66 een verbod op verwarming van nieuwbouwwoningen met fossiele brandstoffen en wil GroenLinks zelfs een verbod van het verhuren van woningen met een slecht energielabel. SP, CDA, GroenLinks en ChristenUnie koppelen een eventuele afschaffing van of korting op de verhuurdersheffing expliciet aan investeringen in duurzaamheid. 

Huurbeleid
Door diverse partijen wordt benoemd dat het huurprijsbeleid van de afgelopen jaren heeft geleid tot te hoge huren. Enkele partijen (PVV en SP) pleiten dan ook voor een huurverlaging. Andere partijen zoals GroenLinks, PvdA en 50Plus wensen een beperking van de huurverhoging, veelal tot de inflatie. Diverse partijen willen de huur(ontwikkeling) meer relateren aan de hoogte van het inkomen.

Meest vergaande voorstellen op het gebied van het huurbeleid zijn die van VVD en SP. De eerste partij wil de liberaliseringsgrens naar beneden bijstellen, waarmee minder woningen tot de sociale huursector gaan behoren. De SP wil juist een uitbreiding van het sociale huursegment door de inkomensgrens waaronder huishoudens die in aanmerking komen voor een sociale huurwoning, op te trekken.

Stimulering van de bouw, maar in welk segment?
Vrijwel alle partijen benoemen de noodzaak van de bouw van extra woningen. Gezien de tekorten in het middeldure huursegment, wordt daarbij vooral ingezet op dat woningmarktsegment. SP, GroenLinks en D66 bepleiten daarnaast expliciet voor een toename van het aantal sociale huurwoningen.

De VVD daarentegen geeft aan dat de sociale huursector moet worden ingekrompen door gedwongen verkoop van te liberaliseren woningen. Zij willen het middeldure huursegment aantrekkelijker maken voor marktpartijen door de rol van corporaties in dat segment te beperken. Partijen verschillen van mening over de rol die corporaties mogen spelen bij de bouw van middeldure huurwoningen: VVD en SGP zien dit uitsluitend als een taak voor marktpartijen, terwijl de meeste andere partijen daar (eventueel onder voorwaarden) ook een rol voor corporaties zien. 

Behoefte aan beleidsrust
De financiële positie van woningcorporaties is de afgelopen jaren verbeterd. De investeringsmogelijkheden zijn daarmee toegenomen. Daarnaast bestaat een duidelijke maatschappelijke behoefte voor een toename van de uitgaven en investeringen – zowel op het gebied van betaalbaarheid en beschikbaarheid van woningen als op het gebied van duurzaamheid.

Alle partijen wensen een toename van de investeringen maar het belang dat de verschillende partijen hechten aan deze drie bestedingsdoelen verschilt. Daarbij is de vraag in hoeverre de visie van de landelijke politiek op dat punt doorslaggevend is; dergelijke investeringsafwegingen moeten juist op decentraal niveau worden gemaakt. Dit heeft de landelijke politiek zelf besloten. De meeste partijen zijn van mening dat ook de middelen van de verhuurdersheffing (deels) ingezet moeten worden voor investeringen in de volkshuisvesting. Dat kan een extra impuls geven aan de investeringsmogelijkheden.

Verder verschillen partijen van mening hoe breed het werkdomein van woningcorporaties zou mogen zijn. In de afgelopen kabinetsperiode is met de herziene Woningwet het wettelijke werkdomein van corporaties bepaald. Deze wet had breed politiek draagvlak. Het huidige toegestane werkdomein, zoals neergelegd in de herziene Woningwet, lijkt zelfs op een compromis tussen de huidige visies van de verschillende partijen. Het ligt dan ook niet voor de hand dat daarin in de volgende regeerperiode grootschalige aanpassingen worden gedaan.

Voor de sector is beleidsrust gewenst komende regeerperiode. De afgelopen jaren is veel energie gegaan naar de implementatie van nieuwe wet- en regelgeving. De corporatiesector staat nu voor de uitdaging om binnen de huidige wettelijke context te laten zien waar ze voor staat.

Maatschappelijke behoeften vragen daarbij om nieuwe investeringen. De sector moet deze investeringen niet afhankelijk maken van een eventuele afschaffing of aanpassing van de verhuurdersheffing, maar uitgaan van de eigen mogelijkheden. Voor de overheid ligt vooral de taak om de juiste voorwaarden te creëren waaronder investeringen tot stand kunnen komen, bijvoorbeeld door voldoende locaties beschikbaar te stellen en procedures te verkorten.