Financiering energieambities in Utrecht



Wat is de essentie van het Energiefonds Utrecht?
De gemeente Utrecht heeft het fonds eind 2013 opgezet om de lokale energietransitie te versnellen. Het is bestemd voor initiatieven die technisch en financieel haalbaar zijn, maar in de markt onvoldoende financiering krijgen. Ons primaire doel is niet zozeer een financieel maar een maatschappelijk rendement: zo veel mogelijk duurzame projecten een zetje geven. En dat onderscheidt ons van veel andere fondsen en private financiers. Het gaat ons met name om CO2-reductie en het bevorderen van de lokale economie.


Clubgebouw van Kampong

Kort geleden heeft de provincie zich aangesloten. Waarom?
Het energiefonds van de gemeente bleek erg succesvol. Het beschikbare bedrag van 6,8 miljoen euro werd sneller uitgezet dan verwacht. Aanvullende middelen vanuit de gemeente waren niet beschikbaar en wachten op aflossingen van uitstaande leningen is niet aantrekkelijk. Dan ben je het momentum kwijt. Tegelijkertijd ging de provincie zich oriënteren op een energiefonds. Dat heeft er uiteindelijk toe geleid dat de provincie zich bij het bestaande fonds heeft aangesloten. Eén fonds met dezelfde voorwaarden is voor ondernemers en organisaties wel zo duidelijk en voor gemeente en provincie efficiënt. Bestuurlijk waren wethouder en gedeputeerde het snel eens. Na anderhalf jaar was het ook echt geregeld.

Energiefonds Utrecht

Het Energiefonds Utrecht is in 2013 opgericht door de gemeente Utrecht. Het totale beschikbare bedrag van 6,8 miljoen euro (beschikbaar gesteld door de gemeente en Europa) was eerder dan verwacht uitgezet. Sinds de start van het fonds zijn al 25 projecten gefinancierd, veelal in de vorm van een lening. Hiermee is per jaar circa 4.500 ton CO2-uitstoot bespaard.

Medio 2017 heeft de provincie Utrecht besloten zich aan te sluiten bij het bestaande fonds en garant te staan voor een extra fondsvermogen ingebracht door BNG Bank. In totaal is nu 21 miljoen euro beschikbaar voor bedrijven en organisaties in gemeente en provincie Utrecht.

Jullie financieren energieprojecten met een gezonde business case. Waarom stapt de markt daar dan toch niet in?
Vaak zijn de projecten te klein voor banken; dan zit er te veel overhead op en zijn de transactiekosten te hoog. Banken beginnen bij projecten vanaf een miljoen, wij houden juist op bij een miljoen. En wij stellen ons qua financieringsvoorwaarden flexibel op, bijvoorbeeld als het gaat om onze zekerhedenpositie. Zo proberen we projecten mogelijk te maken. Energiefonds Utrecht is heel duidelijk een partner van banken en geen concurrent. In onze voorwaarden staat dat wij een project niet mogen financieren op het moment dat een bank dat wil doen. We toetsen altijd op de noodzakelijkheid.

Energiefonds Utrecht is een partner van banken
en geen concurrent

Wat voor ondernemers kunnen bij Energiefonds Utrecht aankloppen?
Alles met een KvK-nummer komt in aanmerking. Dus zowel ondernemers als bijvoorbeeld sportverenigingen en energiecoöperaties. Een belangrijke doelgroep zijn duurzame ondernemingen die met een opschaalbaar concept de markt op komen. Denk bijvoorbeeld aan Solease die zonnepanelen verhuurt aan particulieren. Maar het kan ook gaan om een MKB-er die zijn bedrijfshal wil voorzien van energiezuinige verlichting. Voor zo’n bedrijf is energie opwekken geen dagelijks werk. Ze hebben het op de balans staan als een kostenpost en willen de kredietruimte die ze hebben liever niet aan dit soort – in hun ogen – secundaire zaken besteden. Een ondernemer die het toch wil, omdat het economisch interessant is, kan bij ons fonds terecht voor een lening. Al die lokale energie-initiatieven zijn bij elkaar heel betekenisvol, zeker als het om concepten gaat die elders ook kansrijk zijn.

En om wat voor bedragen gaat het dan bij jullie?
Wij hebben een aparte categorie lichte financiering, die begint al bij 5.000 euro. Dat is dus meer een minikrediet. Tot 50.000 euro is er een heel eenvoudige aanvraag, met aantrekkelijke voorwaarden. Voor projecten van 50.000 euro tot een miljoen is de procedure iets omvangrijker. We denken dan graag mee met de ondernemer over de mogelijkheden. Als fondsmanager beoordeel ik de projecten en uiteindelijk beslist het bestuur van de stichting die het fonds beheert. We zijn plat georganiseerd, zodat we heel slagvaardig kunnen zijn. Met de uitbreiding van het fonds gaan we de organisatie wat breder optuigen, maar we willen die slagvaardigheid wel behouden. 

Elektrische auto’s in Wijk bij Duurstede

De eerste financiering van het vernieuwde Energiefonds Utrecht is een project van EigenWijkse Energie Coöperatie (EWEC). Deze coöperatie leent 50.000 euro om de komende drie jaar minimaal 50 laadpalen voor elektrische auto’s in Wijk bij Duurstede te realiseren.

Wat is jullie rol vanuit het Energiefonds Utrecht bij duurzame projecten?
Veel projecten komen bij ons binnen via het publieke domein. Beleidsmedewerkers bij de gemeenten en provincie zijn belangrijke ambassadeurs voor ons. Wij beoordelen aanvragen van ondernemers en organisaties, maar gaan ook actief op zoek naar projecten met duurzaamheidskansen. Het clubgebouw van Kampong is een mooi voorbeeld van die aanjaagfunctie. Deze sportvereniging met ruim 5.000 leden is uitgegroeid tot een brede vereniging, met naast het oorspronkelijke hockey veel aanpalende functies zoals fitness, fysiotherapie en naschoolse opvang.

De accommodatie was sterk verouderd. Bij de eerste plannen voor nieuwbouw was geen rekening gehouden met energieambities. Ik heb toen contact gezocht met de projectleider omdat deze organisatie een maatschappelijke functie heeft en een voorbeeld voor andere sportverenigingen kan zijn. Uiteindelijk is hier een energieneutraal clubhuis gebouwd. Energiefonds Utrecht heeft de duurzame plus voor een groot deel gefinancierd omdat dat uit een normale vastgoedfinanciering niet mogelijk bleek.

De duurzame maatregelen verdienen zich terug, maar passen niet de voorwaarden van een reguliere vastgoedfinanciering. De zonnepanelen op het dak zijn voor de helft betaald door de leden zelf, dus die particuliere betrokkenheid is er ook. Dit Kampong-model kan de komende jaren ook interessant zijn voor andere bedrijven. Vanaf 2023 moeten kantoren minstens label C hebben en paar jaar later label A. Met aparte financiering van die duurzame plus kun je dat in één keer naar een beter label brengen.

Welke afwegingen spelen mee bij het toekennen van leningen?
Je bouwt een fonds met publiek geld anders dan een privaat fonds. Dat wil niet zeggen dat je vrijblijvend kunt omgaan met dat publieke geld, maar je moet wel bereid zijn iets van risico te nemen vanwege het maatschappelijke rendement dat je nastreeft. We verstrekken leningen voor maximaal de helft van de investeringskosten. Soms vragen we daarvoor zekerheid, bijvoorbeeld in de vorm van hypothecair recht op een pand, maar we zijn ook wel bereid om een achtergestelde positie in te nemen. Als het maatschappelijk rendement goed is, nemen we iets meer risico omdat we het belangrijk vinden dat zo’n project doorgaat. Dan proberen we de voorwaarden zo te kneden dat het project mogelijk blijft. Want als je te strikt in de wedstrijd blijft zitten, help je kansrijke projecten om zeep.

feestelijke start vernieuwd fonds

Bij de feestelijke start van het vernieuwde Energiefonds Utrecht ontving Henk Muis van EWEC een cheque van Mariëtte Pennarts-Pouw (gedeputeerde van de provincie Utrecht) en Lot van Hooijdonk (wethouder gemeente Utrecht).


Henk Muis van EWEC met de cheque

In andere provincies zijn ook energiefondsen. Werken die hetzelfde als in Utrecht?
Alle publieke energiefondsen hebben gemeen dat ze streven naar een versnelling van de energietransitie door het oplossen van marktfalen. De voorwaarden en procedures van de fondsen zijn echter verschillend. De fondsen in de provincies Drenthe, Groningen en Flevoland lijken qua pragmatische opzet het meest op het Energiefonds Utrecht.

Ook het nieuwe BNG Duurzaamheidsfonds werkt net even anders. Zij richten zich op financiering van middelgrote projecten in het hele land. Energiefonds Utrecht is er echt voor schaalbare initiatieven met een lokaal karakter. Dat sluit dus goed op elkaar aan.

BNG Duurzaamheidsfonds

Op 1 februari 2018 lanceerde BNG Bank een eigen duurzaamheidsfonds. Verenigingen, ondernemers en andere zakelijke initiatiefnemers kunnen bij dit fonds een lening afsluiten voor projecten die een bijdrage leveren aan de duurzaamheids-doelen van gemeenten of provincies. Het gaat hier om leningen vanaf 100.000 euro voor middelgrote projecten.

Het BNG Duurzaamheidsfonds zal in praktijk
samen met regionale energiefondsen
initiatieven financieren om samen
meer projecten op weg te helpen
Het [NOT FOUND] BNG Duurzaamheidsfonds faciliteert verduurzaming op ecologisch gebied (zoals duurzame energieopwekking en energiebesparende maatregelen) en sociaal cultureel gebied (zorg, wonen, onderwijs). Het fonds is aanvullend op de reguliere kredietverlening van BNG Bank en wordt ondersteund door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten (SVn) is de fondsmanager.

Het BNG Duurzaamheidsfonds is complementair en zal in de praktijk samen met regionale energiefondsen initiatieven financieren. Dat maakt het mogelijk samen meer projecten op weg te helpen.
Op de hoogte blijven van de nieuwste artikelen?

Abonneer u op BNG Magazine via onderstaande knop.

Wilt u zelf een artikel aanbieden?

Stuur uw artikel naar de redactie van BNG Magazine en wij nemen vervolgens contact met u op.

BNG Bank maakt gebruik van cookies voor analyse en het goed functioneren van de website. Klik op accepteren om te sluiten. Lees de privacyverklaring en de cookieverklaring voor meer informatie.

BNG Bank gebruikt cookies voor analyse en voor het goed functioneren van de website. Ook kunnen er cookies van derde partijen worden geplaatst. Hiervoor hebben wij uw toestemming nodig.