Project gemeente Utrecht helpt schulden voorkomen

Volgens Pieter in 't Hout, Strategisch Aanjager Digitale Innovatie bij de gemeente Utrecht, is het armoedeprobleem in de gemeente Utrecht erg groot. "Eén op de tien huishoudens heeft problematische schulden en één op de vijf huishoudens loopt daar een risico op. Utrecht heeft ruim 340.000 inwoners, dus dat gaat om giga-aantallen. Wat we ook zagen in de cijfers is dat mensen zich pas melden bij de gemeente als hun schuld is opgelopen tot gemiddeld 42.000 euro. Het kost de overheid (gemeente, overheid, UWV en andere instanties) dan vaak een ton om dit op te lossen. Sinds 1 januari 2015 werken in de gemeente Utrecht Buurtteams waar mensen met problemen zich kunnen melden. Wat we zien, is dat steeds meer mensen met financiële problemen zich hier eerder melden dan bij de gemeente."

Stapje voor stapje

Hierop ontstond het idee om te onderzoeken of je met nieuwe technologieën zoals blockchain enerzijds meer mensen zou kunnen ondersteunen en anderzijds voorkomen dat mensen überhaupt problematische schulden krijgen, legt In 't Hout uit. "In november 2017 zijn we begonnen met vijf deelnemers. Hun inkomsten komen binnen op een BNG-rekening en daarvandaan worden vaste lasten zoals huur, energie, water en zorgverzekering gegarandeerd betaald. Zo ontstaat overzicht en krijgen mensen niet langer te maken met aanmaningen. In de bijbehorende app kunnen deelnemers dit inzien."

De pilot is nog volop in ontwikkeling en gaat stapje voor stapje. "Het oorspronkelijke idee om het bedrag dat maandelijks overblijft uit te keren als leefgeld bleek onoverzichtelijk, omdat allerlei verrekeningen plaatsvonden en de hoogte van het leefgeld nogal eens varieerde. Nu zetten we dat bedrag vast voor een periode van zes maanden. Daarna bekijken we het opnieuw." Daarnaast duurde het omzetten van rekeningnummers door de incasserende en uitkerende partijen aanvankelijk te lang. "Nu vullen we tijdens het gesprek met de inwoner al een digitale checklist in waarin precies staat welke gegevens de ketenpartijen nodig hebben om rekeningnummers om te kunnen zetten. Dat versnelt het proces aanmerkelijk."

Uitbreiding pilot

Met deze aanpassingen wordt het mogelijk de groep deelnemers vanaf midden juni uit te breiden naar twintig, aldus de projectleider. "Het is van belang dat het werk dat hiermee samenhangt voor onze backoffice gelijk blijft, ook als het deelnemersaantal later eventueel nog verder toeneemt. Dat proberen we zoveel mogelijk digitaal op te lossen."

Vooral in het begin was er een intensieve samenwerking met BNG Bank, vertelt In 't Hout. "De transacties op de BNG-rekening worden iedere dag gedownload en vervolgens in onze backoffice gekoppeld aan de deelnemers. Met de opzet van dit proces heeft BNG Bank ons in het begin van de pilot ondersteund. Daarnaast zit BNG Bank samen met andere ketenpartijen in de stuurgroep van dit project." 

Andere gemeenten in Nederland kijken met veel belangstelling naar het project in Utrecht. "We houden dan ook regelmatig demosessies, waarvoor we andere gemeenten uitnodigen. Daarnaast maken we gebruik van open source software, zodat iedere gemeente deze op de eigen situatie kan aanpassen", besluit In 't Hout.