‘Lastig dat toezichthouder NZa ons soms dwingt tot ondoelmatig werken’

Op tafel vouwt hij de plattegronden open van het Diakonessenhuis nu, en hoe het worden gaat. De renovatie van de entreepartij in Utrecht is in volle gang. Op weg naar zijn kamer is te voelen dat de gangen en trappen naar de kantoorruimtes roepen om vernieuwing. Maar dat komt later. Op de artist impressions veel groen, natuurlijke materialen en open ruimtes waar mensen zich prettig voelen, voor zover dat kan in een ziekenhuis.
André IJff is directeur Concerndienst en daarmee verantwoordelijk voor de treasury. De budgetten en kredieten voor renovatie en nieuwbouw lijken centraal te staan in zijn verhaal over het werk. Maar telkens toont hij zich gedreven door de zorg: ‘We denken altijd vanuit de zorg, en daarna uit andere concepten.’ ‘Wij kiezen voor de menselijke maat, je moet in onze gebouwen weten dat je hier bent.’ ‘Mij drijft dat ik organisaties met een lange staat van dienst wil meenemen in een nieuwe tijd.’

Altijd de publieke sector
Een razendsnelle prater, geboren Amsterdammer. Als NIVRA-registeraccountant begonnen bij het Verificatiebureau, de toenmalige accountant van Nederlandse gemeentes. Altijd bleef hij in de publieke sector, met de stap naar de zorg begin jaren 90 als beleidsadviseur Financiële Zaken in het OLVG-ziekenhuis in Amsterdam. Op 1 april 2004 vertrok IJff naar Utrecht, naar het Diakonessenhuis, waar hij dook in het takenpakket dat hij nu nog heeft. Daarbij hoort de treasury.
‘De treasury beslaat ongeveer drie uur per week voor mij’, zegt hij. ‘Er zijn twee medewerkers voor het uitvoerend treasurywerk, als onderdeel van hun functie. Ik zie ze elke week op maandagochtend in onze vestiging in Zeist. Zij informeren me tevoren op weekbasis.’ Hun bericht komt binnen met bovenaan een verkeerslicht: het staat op groen, zo wijst hij aan, als alles op rolletjes loopt, op oranje als er iets dreigt en op rood als er direct actie moet worden genomen. Een voorbeeld? ‘Als bijvoorbeeld de facturatie niet strookt, staat het licht op oranje: alert zijn.’

Helikopterview
André IJff is voorzitter van de treasurycommissie die verder bestaat uit de betrokken medewerkers en adviesbureau Zanders. De commissie rapporteert aan de raad van bestuur, waarin voorzitter Rob Florijn aanspreekpunt is, en vervolgens aan de raad van toezicht, waar de recent aangetreden voorzitter van de auditcommissie, Bart Koolstra, afkomstig is van PwC. IJff voelt niet dat het treasury-werk op een eiland zit: ‘Al deze mensen zijn uiterst deskundig’, zegt hij.
Wat een treasurer in zijn ogen allereerst moet bezitten, is een helikopterview. ‘Maar dan moet je niet zo hoog vliegen dat je de details op de grond niet herkent. Daar moet je zicht op houden, zij het op gepaste afstand. Ik wil dus de relevante details gerapporteerd krijgen.’

Slapeloze nachten
Het voor alle zorginstellingen moeilijke en ingewikkelde jaar 2012 is afgesloten. Het was het jaar van grote systeemwijzigingen, van onzekerheid over betalingen door verzekeraars. ‘Dat was voor mij het eerste jaar van de nieuwe wereld voor ziekenhuizen. Het was het leren onderkennen van de nieuwe voorschriften, die bij elkaar nog geen systeem waren. Van alle kanten kwamen opdrachten en regels op ons af. Om dat te begrijpen, een samenhangende oplossing voor onszelf te vinden, daar heb ik wel slapeloze nachten van gehad.’ Hij was niet de enige in Nederland.

De eerste maanden van 2014 kwam er een nieuwe onverwachte ontwikkeling op de zorginstellingen af: voor de 2013-cijfers, zeiden de Nederlandse accountants in gezamenlijkheid, krijgen zij geen goedkeuringsverklaring op dit moment, maar slechts een met beperkingen. Reden: sectorbrede onzekerheden en onduidelijkheden.

André IJff: ‘Dat kan ik niet beïnvloeden, daar zijn anderen nu druk mee bezig. Wat ik lastig vind aan de opstelling van toezichthouder Nederlandse Zorg Autoriteit, is dat zij ons soms dwingt tot ondoelmatig werken in verband met bepaalde regels. Ik noem een voorbeeld. Waarom moet een arts worden gedwongen de patiënt een hand te geven om een face-to-face-handeling te mogen definiëren? Doelmatig werken en regels kunnen namelijk met elkaar op gespannen voet staan. Zeker als onvoldoende duidelijk is hoe ze in de praktijk moeten worden toegepast en indien ze zelfs met terugwerkende kracht gelden.’ Snel keert hij terug naar de praktijk van alledag: ‘We factureren al over 2014!’

Het Diakonessenhuis heeft een locatie middenin de stad utrecht

Zelfstandig financierbaar
Hoe komt een ziekenhuis met ambitieuze verbouwingsplannen door de crisis? André IJff: ‘We hebben van de crisis qua bouwontwikkelingen weinig gemerkt. Dat komt vooral omdat we voor 2008/2009 al aan het denken waren over onze toekomst. Ons eerste plan hebben we terzijde gelegd. Het bevatte bebouwing van onze parkeerplaatsen en exploitatie van het daarop komende vastgoed, onder andere kantoren. Er waren ook protesten uit de buurt, vanwege het verdwijnen van groen, en wij zagen dat er te veel risico’s in de markt zaten voor zo’n project. Ons motto is ook: alles wat we doen, moet zelfstandig financierbaar zijn, niet afhankelijk van andere inkomsten.’
Gebouwd werd er wel. Een budget van 50 miljoen euro kwam rond voor een innovatief gebouw op eigen terrein: het “Spoedzorgcentrum” voor alle acute en intensieve zorg. Begin vorig jaar opgeleverd met daarin spoedeisende hulp, intensive care, negen operatiekamers en een huisartsenpost. Trots zegt IJff: ‘Wij hebben zelf de bouwcontracten opgesteld met aannemer BAM, en vervolgens voortdurend goed overzicht gehouden over het hele project. Uiteindelijk bleven we 8 miljoen euro onder budget, er was geen sprake van meer- of minderwerk.’ Naast de nu lopende aanpak van de entree en eind 2014 een parkeergarage, liggen er plannen voor een “Gezondheidshuis” met een dialysecentrum en eerstelijnsdiensten, zoals huisartsen en fysiotherapie. Doel: alle zorg dichtbij de patiënten.

In contacten met banken, andere geldverschaffers en verzekeraars noemt hij zichzelf ‘de voorzitter van het verkoopteam’. Die rol vervulde IJff in december 2013, een tijd vol conference calls, spannend voor hem en zeker voor de treasury. Want een grote lening uit 2010 – met een plafond van 95 miljoen euro – moest voor een deel met drie jaar worden verlengd. Het nieuwe contract van 20 miljoen euro kwam rond met BNG Bank en Rabobank, elk voor de helft. Tot 2009 was Van Lanschot de duopartner van Rabobank, maar Van Lanschot stapte uit deze sector, en toen kwam BNG Bank in het vizier. Vooralsnog is de lening zonder borging van het Waarborgfonds voor de Zorg, maar er wordt nog wel naar borging gezocht.
‘Dit is een mooi plafond. We willen niet meer lenen dat dit. En we kijken hoe we er slim mee kunnen omgaan. Ons eigen vermogen is gestegen, het ligt op bijna 40 miljoen euro; de solvabiliteit zit op 20 procent. Het is geen “dood” geld, we investeren het in de eigen organisatie voor gemak en service van onze patiënten en hun naasten.’

Taalverschil
Zakenman moet de directeur Concerndiensten ook zijn in de onderhandelingen met verzekeraars Achmea, VGZ en CZ. Zij zijn de contractspartijen van het Diakonessenhuis. Regionale samenwerkingsafspraken zijn een belangrijk onderhandelingspunt. ‘Bijvoorbeeld ons samenwerkingsverband met academisch ziekenhuis UMC Utrecht. We hebben hier al in een vroeg stadium op geanticipeerd, onder andere door samenwerkingsverbanden te sluiten op diverse punten van hoogcomplexe zorg.’
Behalve voorzitter van het verkoopteam, moet je in deze functie ook ‘een soort vertaler’ zijn, zegt hij. ‘Ik bespeur een groot taalverschil tussen de wereld van de banken en die van ziekenhuizen en zorg. Ik leer de mensen hier de taal van de banken, en andersom help ik de banken richting zorg. Ja, een soort scharnier. Zo leg ik de nadruk bij onze organisatie op vijf onderwerpen. Ik wil dat er niet alleen in budgetten wordt gedacht. Ik hamer ook op kwaliteit, tijd, communicatie, en tot slot: op cash flow. Vijf stuks.’

Omgang met patiënten
Al deze kennis en ervaring besteedt IJff binnen de muren van het Diakonessenhuis. Voor hem geen lidmaatschappen van commissies of organisaties waar op regionale of landelijke schaal praktijkkennis wordt gedeeld over de zakelijke kant van de zorg. ‘Mij drijft dat ik organisaties met een lange staat van dienst, zoals dit ziekenhuis, wil meenemen in een nieuwe tijd.’
Hij bekent dat hij graag veel zelf doet, met op kritieke momenten hulp van deskundigen. Zoals van financieel adviseur Zanders. ‘Zanders houdt de rentestanden bij, daarvoor ga ik niet elke ochtend als eerste op mijn beeldscherm turen.’ Of mensen van het eigen bedrijf. Waarop is hij het meest trots? Hij noemt niet de geldstromen, de onderhandelingen, de uitkomst van puzzeltochten in de systemen van overheid en verzekeraars, maar zonder de geringste aarzeling: ‘Op de omgang met patiënten hier in huis.’

De entree van een jonge generatie collega’s in het ziekenhuis en op zijn afdelingen maakt André IJff enthousiast. ‘Zij zijn vaardig in het koppelen van grote bestanden. Daardoor kan je verder vooruitkijken, plannen maken, scherpere meerjarenbegrotingen neerleggen. Waardoor je beter meespeelt in de financiële wereld, meer als spin in het web kunt functioneren.’

Hoe verder, over vijf jaar? Nadenkend: ‘De patiënt is ook voor de concerndienst steeds belangrijker geworden. Hij of zij kijkt nu ook, veel meer dan voorheen, naar onze rekeningen. Die patiënt kiest ons. De patiënt hierheen verleiden, dat gaan de professionals doen. Dat kunnen ze, want wij zijn het grootste ziekenhuis voor de stad Utrecht.’
En ook: ‘De banken zijn tegen die tijd weer bankiers in plaats van financiële dienstverleners. Hoe de zorgverzekeraars er dan voor staan, dat is spannend. Er is concentratie gaande in zorgverzekeraarsland, maar daarbinnen tekenen zich duidelijke labels af, zoals Zilveren Kruis een label is van Achmea. Als enige in de regio hebben wij met alle labels contracten gesloten.’ ‘Ik denk dat we aan de vooravond staan van het echte marktdenken. We gaan per 1 januari 2015 naar een integraal tarief, wat een onderdeel is van het marktdenken. Of er privaat geld in de zorgorganisaties gaat stromen? Niet zo’n gek idee. Maar alleen op onze voorwaarden, zodat de focus blijft op de patiëntenzorg.’