Oekraïne

Op woensdag 6 april wordt in ons land het referendum gehouden over het associatieverdrag met de Oekraïne. We hebben dat te danken aan Weblog GeenStijl dat erin slaagde om 427.000 handtekeningen binnen te halen, ruim meer dan het vereiste aantal van 300.000.

Of de meerderheid van de kiezers daar blij mee zijn, valt te bezien. Een deel van het verdrag is per 1 januari van dit jaar al in werking getreden. Nederland is het enige land dat een referendum houdt en de uitslag is niet bindend. Indien het verdrag wordt afgewezen, dan zal dat advies waarschijnlijk niet door de Nederlandse regering worden overgenomen.

De Eerste en Tweede Kamer hebben al ingestemd met het verdrag. Gelet op het ingewikkelde onderwerp is het bovendien de vraag of burgers wel in staat zijn om een afgewogen oordeel te geven. Het referendum vindt plaats op een moment dat het integratieproces in Europa onder vuur ligt. De eurocrisis ligt nog maar net achter ons en laat nog altijd diepe sporen na.

De EU blijkt grote moeite te hebben om het vluchtelingenvraagstuk aan te pakken. De kwestie heeft tot grote politieke verdeeldheid geleid. Recent is duidelijk geworden dat ook op het terrein van terrorismebestrijding het nodige mis gaat in de samenwerking tussen lidstaten van de EU. En last-but-not- least zullen de Britse burgers op 23 juni aanstaande stemmen over voortzetting van het lidmaatschap van de EU.

opiniepeiling over EU

Gelet op al deze ontwikkelingen denk ik dat het referendum vooral moet worden gezien als een opiniepeiling over de EU. De initiatiefnemers spelen daar ook overigens ook op in. Zo wordt door hen een directe link gelegd tussen het verdrag en de vorming van een EU-superstaat. Deze stelling is uiteraard onjuist. Het referendum gaat over een handelsverdrag en niet over toetreding van Oekraïne tot de EU.

Het handelsverdrag voorziet in een geleidelijke afschaffing van export- en importtarieven, waardoor de onderlinge handel zal worden gestimuleerd. Dat is gunstig voor de economie en biedt hoop van de bevolking van het door de burgeroorlog zo zwaar getroffen land. Dat is voor mij een reden om voor te stemmen.

Vrijmaking van de handel tussen de Oekraïne en de EU is overigens ook positief voor onze eigen economie. Volgens een onderzoek van ondernemersverenigingen Fendex en EVO en kredietverzekeraar Atradius verwacht 46% dat de afschaffing van tarieven nieuwe kansen biedt. Een derde van de ondervraagde ondernemers verwacht gemakkelijk zaken te kunnen doen doordat de politieke en economische stabiliteit toeneemt. Oekraïne telt 45 miljoen inwoners en is potentieel een zeer interessante markt voor het Nederlandse bedrijfsleven.
 
In het verdrag zijn bepalingen opgenomen over bevordering van goed bestuur en corruptiebestrijding. Ook hebben partijen afgesproken om meer te gaan samenwerken op het terrein van justitie, vrijheid en veiligheid. Doel is het versterken van de rechtsstaat, democratie en respect voor fundamentele rechten en vrijheden.

Dat deze bepalingen zijn opgenomen is een goede zaak. Ik begrijp dan ook niet dat de SP pleit voor een verdrag met enkel handelsbepalingen. Of het verdrag daadwerkelijk zal leiden tot bijvoorbeeld een terugdringing van de corruptie zoals voorstanders van het verdrag beweren, is evenwel verre van zeker.

Om deze reden is het wat mij betreft veel te vroeg om te praten over een toetreding van Oekraïne tot de EU. In diverse Oosteuropese lidstaten is na toetreding tot de EU sprake van een verslechtering van de situatie op het terrein van de rechtsstaat en de mediavrijheid.

Tegenstanders van het associatieverdrag hebben overigens waarschijnlijk gelijk dat het verdrag toetreding van Oekraïne tot de EU dichterbij brengt. De geleidelijke integratie van Oekraïne in de interne markt van de EU wordt in artikel 1 als een van de doelstellingen van het verdrag aangemerkt.

Een ander argument tegen toetreding tot de EU is dat het onverstandig is om nieuwe landen tot de EU toe te laten, zolang de huidige politieke crisis niet is opgelost.