De waarde van groen

Door: Daan Groot en Iris Visser, De Natuurverdubbelaars

01-04-2020

Een toekomstbestendige gemeente kan niet zonder groen. Nederlandse gemeenten staan voor tal van opgaven zoals klimaatadaptatie en woningbouw. Groen kan een belangrijke bijdrage leveren aan deze actuele vraagstukken. Groen zorgt voor een gezonde leefomgeving en een goed vestigingsklimaat, reguleert het klimaat en stimuleert (lokale) biodiversiteit. Groen biedt niet alleen een oplossing vanuit milieu- of sociaal perspectief; het levert ook concrete economische voordelen.

In dit artikel maken wij die economische baten van groen inzichtelijk door er echte euro’s aan te hangen. Daarnaast vertellen wij op basis van de ervaringen vanuit ons projectbureau 'De Natuurverdubbelaars' hoe een gemeente met dit onderwerp ook echt aan de slag kan.

Groen: cruciale schakel voor een toekomstbestendige gemeente

Groen biedt duidelijke voordelen, zowel voor het milieu als de maatschappij. Onderstaande afbeelding zet een aantal van deze waarden overzichtelijk op een rij.

Luchtzuivering

Groen is één van de beste oplossingen voor het zuiveren van vervuilde lucht. In diverse Nederlandse steden is de luchtvervuiling zo kritiek dat luchtvervuiling in Nederland de derde doodsoorzaak is geworden. Het aanleggen van groen kan dus mensenlevens redden.

CO₂-afvang

Ook is groen een cruciale schakel in elke klimaat(adaptatie)strategie. Bomen vangen CO₂ af uit de lucht waardoor opwarming van de aarde wordt tegengegaan en zorgen plaatselijk voor verkoeling door het voorkomen van het hitte-eiland effect.

Waterregulering, -berging, biodiversiteit

Groen reguleert water en vergroot de bergingscapaciteit van water en gaat zo wateroverlast tegen. Daarnaast biedt groen een antwoord op het verdwijnen van planten en dieren in de stad. Steden zijn kansrijke biodiversiteitscentra en de aanleg van groen nodigt dieren uit om zich er te vestigen. Ook zijn er tal van voorbeelden waarbij groen een bijdrage levert aan grondsanering.

Gezonde en sociale omgeving

Ook de maatschappij heeft baat bij meer groen. Groen biedt een gezonde leefomgeving. Het leidt tot minder ziekteverzuim en zorgt voor gezondere en productievere inwoners. Gemeenten zien een stijging in huizenprijzen wanneer deze omringd zijn met groen. Bovenal, groen brengt mensen samen. Denk bijvoorbeeld aan moestuintjes die door een groep mensen in de wijk worden beheerd. Dit soort gezamenlijke activiteiten zorgen voor bruisende en sociale wijken.

Groen is een sleutel element in elke
klimaat(adaptatie)strategie

Een groene plus voor klimaatadaptatie

Werken aan meer groen staat niet op zichzelf. U bent vanuit het Deltaplan Ruimtelijke adaptatie waarschijnlijk al bezig met klimaatadaptieve maatregelen in het kader van de 'klimaatstresstesten'. Maar wist u ook dat deze maatregelen heel makkelijk meer biodivers te maken zijn? Inspirerende voorbeelden van deze koppeling van klimaat en biodiversiteit zijn te vinden in de whitepaper 'Een groene plus voor klimaatadaptatie'.

Een boom heeft een koelvermogen dat gelijk staat aan 10 airco's

GROEN levert GELD op

De milieu- en maatschappelijke baten van groen zijn duidelijk; maar wist u ook dat groen geld waard is? Eén boom vangt net zoveel fijnstof af als de uitstoot van een autorit van 7.500 kilometer. En één boom heeft een koelvermogen dat gelijk is aan 10 airco’s.

€3 miljoen besparing per jaar

De economische baten kunnen hoog oplopen. Zo kan een groen dak tot wel 80% van de neerslag opslaan en kan een boom tot wel 2.877 liter water per jaar vasthouden. Wanneer zulke maatregelen voor 150 woningen leiden tot een verlaging van de kans op overstroming van eens per twintig jaar naar eens per honderd jaar, resulteert dat in een besparing van €2.983.209 aan vermeden schade van wateroverlast per jaar!’.

In de tabel hieronder ziet u meer harde cijfers over de belangrijkste groene baten. De weergegeven getallen zijn een versimpeling van de werkelijkheid en zijn tot stand gekomen door het combineren van diverse wetenschappelijke studies.

HUIZENWAARDE	GEZONDHEID	CO₂-afvang
Gemiddeld hebben huizen omgeven door groene en blauwe elementen een 6-12 % hogere WOZ-waarde, oplopend tot maximaal 30%.	Een groene leefomgeving kan leiden tot 25% minder depressies, 15% minder migraineaanvallen, 23% minder astmapatiënten en 15% minder mensen die lijden aan obesitas.	Een park van één hectare, bestaande uit loofbos, gras en riet, vangt 2,2 ton koolstof per jaar af.
Dit betekent dat een gemiddeld huis van 2,6 ton €15.600 - €31.200 aan groene meerwaarde heeft, met een maximum van €78.000.	0% meer groen kan een gemiddelde gemeente €717.547 aan zorgkosten en kosten gerelateerd aan ziekteverzuim besparen.	Een park van 45 hectare levert daarmee al €4.892,58 aan CO₂-baten per jaar op.

LUCHTZUIVERING	VERKOELING	WATERREGULATIE
Jaarlijks overlijden 12.000 mensen vroegtijdig door vervuilde lucht. Een boom met een diameter van 50 cm vangt jaarlijks 500 gram fijnstof af, wat gelijk staat aan 7.500 autokilometers.	Bomen zorgen voor verkoeling. Eén boom heeft op een zonnige dag een koelvermogen van 20-30 kW. Eén boom staat hiermee dan ook gelijk aan 10 airco’s.	Wanneer 10% van het tuinoppervlak in een gemeente wordt omgezet van versteend naar een levende (groene) tuin, stroomt er jaarlijks 85.000.000 liter minder regenwater in het riool.
Een bomenrij van 10 bomen vangt hiermee jaarlijks 5 kilogram fijnstof af. Deze fijnstofafvang is €1.885 waard, doordat gezondheidskosten worden bespaard.	10% meer bomen in de wijk kan €40 - €75 aan jaarlijkse energiekosten besparen per woning.	Dit houdt per jaar een besparing van €39.100 aan riolerings- en zuiveringskosten in.

WATERBERGING	BIODIVERSITEIT	SOCIALE COHESIE
Groen en blauw in de wijk vergroten de waterbergingscapaciteit en dragen bij aan een klimaat-adaptieve gemeente. Een groen dak kan tot 80% van de neerslag vasthouden en een boom kan tot wel 2.877 liter water per jaar vasthouden.	Een groen dak, aangevuld met kruiden en bloemen, of een tuin zorgen ervoor dat er meer voedsel beschikbaar is voor vlinders, bijen en bedreigde stedelijke soorten zoals de gierzwaluw en de dwergvleermuis. Zwaluwen en vleermuizen kunnen wel tienduizenden insecten (waaronder muggen) per dag vangen en hebben dus ook een functionele bijdrage voor inwoners van stedelijk gebied.	Gezamenlijke activiteiten brengen burgers dichter bij elkaar in een wijk. Een moestuin die door de wijk beheerd wordt kan al een positieve impuls aan de sociale cohesie in een buurt geven. Bij een toename van 1% groen in een buurt, stijgt de sociale cohesie met 0,6%.
Door het vergroten van de waterbergings-capaciteit kan er per jaar €2.983.209 bespaard worden door vermeden schade van wateroverlast.	Werkbijen leven zo'n zestig dagen. In die periode produceren ze ongeveer een lepel honing. Als wij hetzelfde werk zouden doen tegen het minimumloon, zou een pot honing €162.000 kosten.	Bij een toename van 10% meer groen in een gemeente, kan er jaarlijks €308.310 bespaard worden door vermeden verhuiskosten.

De waarde van groen in mijn gemeente

Uit bovenstaande tabel blijkt dat groen op tal van manieren een waarde vertegenwoordigt. Via de Teeb.stad-tool (zie kader) kun je als gemeente eenvoudig aan de hand van scenario’s doorrekenen wat de waarde van groen (en blauw) is op het niveau van een straat of wijk. Hoewel deze tool snel en gemakkelijk een goede start oplevert, gaat het hierbij wel om kerngetallen. Experts zoals De Natuurverdubbelaars zijn in staat om deze getallen meer locatiespecifiek te maken.

TEEB: the Economics of Ecosystems and Biodiversity

The Economics of Ecosystems and Biodiversity (TEEB) is een internationale studie naar de economische waarde van biodiversiteit en ecosysteemdiensten, geïnitieerd door de Verenigde Naties. Naar aanleiding hiervan zijn in circa 22 landen vervolgstudies uitgevoerd. Eén van die vervolgstudies betreft Teeb.stad, uitgevoerd door het ministerie van Economische Zaken.

Teeb.stad: Initiatief van Rijk en 11 gemeenten

Teeb.stad is in 2011 gestart als gezamenlijk initiatief van het Rijk en 11 gemeenten. Er is een methode ontwikkeld om te redeneren, rekenen en verdienen met de baten van groen en blauw.

Maatschappelijke Kosten Baten Analyse
Met deze methode zijn voor diverse projecten van de betrokken gemeenten MKBA’s (Maatschappelijke Kosten Baten Analyse) opgesteld, waaruit bleek dat er aanzienlijke positieve maatschappelijke effecten van groen en blauw in de stad te verwachten zijn: de aanleg leverde 1,5 tot 2 keer meer op dan ze zou kosten.

Voor de deelnemende gemeenten was het echter lastig om zelf met de methode aan de slag te gaan, zowel met het berekenen van baten als met het gebruik van de resultaten in stedelijke processen.

Online tool
Het Ministerie van Economische Zaken heeft daarom in 2013 aan Platform31 gevraagd om een vervolgproject te starten. Eén van de doelstellingen was het vertalen van de projectspecifieke MKBA-aanpak naar een vrij toegankelijke online tool, waarbij de gebruiker zelf aan de knoppen kan draaien en kan zien en begrijpen wat er gebeurt bij meer of minder groen en blauw in de stad.

De Natuurverdubbelaars hebben ondersteuning geboden bij het inhoudelijk ontwerp van de tool. Daarnaast hebben we verschillende workshops georganiseerd voor studenten en medewerkers van Nederlandse gemeenten.

Van maatschappelijke waarde naar harde euro's voor groen

Belangrijk om je hierbij te realiseren is dat de uitkomsten van zo’n berekening maatschappelijke waarden betreffen. Maar wat kun je daar nu echt mee? Om niet alleen in maatschappelijke waarden te denken, maar ook echt tot afrekenmodellen te komen, is het van belang om per situatie de kansrijkheid tot afrekenen te bepalen. Wie of wat is de baathouder en hoe betrek je hier de juiste partijen bij?

Hoe werkt de waardering van groen?

Om gemeenten daarmee op weg te helpen, verzorgen wij regelmatig de workshop 'Waarde, waarderen, verwaarden'. In deze workshop nemen we de deelnemers mee in hoe waarderen van groen werkt, op welke manier je dat kunt aanpakken en wat voor mogelijkheden er zijn om tot een configuratie te komen waarbij groen ook écht wordt afgerekend.

Deze workshop eindigt met een oproep om bij elke grote ontwikkeling voortaan ook een 'groener' scenario door te rekenen en zo al lerende ervoor te zorgen dat dit denken ook in de praktijk kan worden gebracht.

Bij elke ontwikkeling moet er ook een 'groen' scenario worden doorgerekend

Nature Based Solutions in de praktijk

Daarnaast hebben wij een Serious Game ontwikkeld om aan de hand van een fictieve of concrete casus groene verdienmodellen in de stad te stimuleren. Deelnemers verplaatsen zich in de verschillende stakeholders (onder andere de gemeente, projectontwikkelaar en het waterschap) en proberen met elkaar Nature Based Solutions te realiseren. Waar vindt men elkaar, welke barrières moeten worden overwonnen en wat betekent dit voor het realiseren van financiële arrangementen in de praktijk? Op deze manier kan een groep mensen uit de praktijk in korte tijd een hele snelle leercurve doormaken.

Groen in uw gemeente

Heeft dit artikel u nieuwsgierig gemaakt naar wat de economische waarde van groen is in uw gemeente? En bent u op zoek naar oplossingsrichtingen om deze waarde een stimulans te geven? Neem dan contact op met ons op. Wij helpen u daar graag bij.

Met een quickscan voor een meer accurate inschatting bijvoorbeeld. Hiermee kunnen wij u helpen bij het gebruik van de Teeb.stad-tool, een instrument om de economische waarde van groen en blauw in de stad te berekenen. Waar nodig vullen we deze tool aan en begeleiden we u bij het interpreteren van de resultaten.

Naast het rekenwerk denken we ook graag mee over wat de uitkomsten betekenen, wat praktische vervolgstappen kunnen zijn voor zowel de gemeente als relevante stakeholders, en wat u kunt leren van ‘best practices’ op andere plekken. Kijk op natuurverdubbelaars.nl voor meer informatie.

plaats hier uw tekst

Trefwoorden: