Goede accountantsscontrole draagt bij aan transparantie

In deel drie over de toekomst van de accountantscontrole bij gemeenten de visie van Anton Eelco Gerritsma, voorzitter van de NBA Sectorcommissie Decentrale Overheden (SDO).

'De afgelopen tijd zijn de taken van de gemeenten complexer geworden. Het sociaal domein is daar een sprekend voorbeeld van. Dat betekent enerzijds dat er hogere eisen worden gesteld aan de bedrijfsvoering van gemeenten, maar tegelijkertijd geldt dat ook voor de eisen die worden gesteld aan de accountantscontrole. Toch denk ik dat deze elkaar juist kunnen versterken en helpen.'

'In het verleden was de discussie over de rechtmatige besteding van middelen veelal een discussie met de accountant, terwijl dit eigenlijk ook de verantwoordelijkheid is van het college. De beweging die nu is ingezet naar een in control statement van het college, ervaar ik dan ook als positief. Het college legt verantwoording af hoe zij de middelen hebben besteed en de accountant geeft daar zijn oordeel bij. Als dit expliciet in zo’n in control statement tot uitdrukking komt, zal ook de raad daar als vanzelf meer bij betrokken zijn. De accountant zal op zijn beurt meer aandacht gaan besteden aan de bedrijfsvoering en tonen waar de verbeterpunten zitten. Zo ontstaat een win-winsituatie.'

'Dat de afgelopen jaren hogere eisen aan de accountantscontrole worden gesteld, hangt zoals gezegd samen met de hogere eisen die aan de gemeenten worden gesteld. Zij hebben een uitgebreider takenpakket gekregen, bovendien zijn regelingen vaak complex. Daar verantwoording over afleggen vraagt extra inspanning en logischerwijs dus ook van de accountantscontrole. Daarbij gelden als het gaat om het onderbouwen van de cijfers in de jaarrekening, voor gemeenten dezelfde eisen als die gesteld worden aan het bedrijfsleven. Ook de mate van controle is vergelijkbaar.'

Handreiking
'Bij een gemeente is het belangrijk dat de raad in een goede positie wordt gebracht om de juiste vragen te kunnen stellen. Daarom hebben we als NBA samen met de VNG hiervoor een handreiking geschreven. Het mooie van ons vak is dat dit ertoe leidt dat het geen discussie wordt over wat is fout gegaan, maar over waar het beter kan. Je komt zo in een andere modus met elkaar.'

'Kijken we naar de kosten van de accountantscontrole, dan verschillen die per gemeente. Dat heeft te maken met de wisselwerking tussen de kwaliteit van de bedrijfsvoering en de complexiteit van de vraagstukken die bij een gemeente liggen, en waar de accountant de onderbouwing voor zijn oordeel vandaan haalt. Activiteiten van een gemeente zijn heel divers. Van uitkeringen, de stad schoonhouden tot het ontwikkelen van grondexploitaties. Dat maakt ook een accountantscontrole complex en vraagt ook veel kennis van een accountant. Ik denk dat gemeenten soms onderschatten hoe complex hun organisatie is en dat het best knap is hoe ze daar grip op houden.'

Op orde
'Een goede accountantscontrole is van toegevoegde waarde voor een gemeente. Goede controles leiden tot meer transparantie over de manier waarop de middelen van de gemeente, en dus ook van haar burgers, besteed worden. Dat is naar mijn mening meer waard dan wat de accountantscontrole kost. De hoogte van die accountantskosten hangt overigens ook samen met de kwaliteit van de bedrijfsvoering en de interne beheersing. Die bepalen voor een belangrijk deel de werkzaamheden die de accountant moet uitvoeren. Hoe beter de gemeente alles op orde heeft, hoe makkelijker de accountant zijn controles kan uitvoeren en hoe lager de kosten zullen zijn.'

'Ten aanzien van regelgevingen en de complexiteit daarvan hebben we tijd nodig om samen met het Ministerie van Binnenlandse Zaken en de VNG tot pragmatische oplossingen te komen. We moeten nadenken over de vraag of de zekerheid die gevraagd wordt moet komen van de accountant, of dat partijen bepaalde dingen ook op basis van vertrouwen kunnen uitwisselen, zonder de controle van een accountant. Waar we in ieder geval naartoe willen, is dat we als NBA bij de ontwikkeling van zo’n in control statement, vroegtijdig met de VNG en het Ministerie van Binnenlandse Zaken in gesprek gaan om te kijken wat de consequenties zijn en hoe we dit het beste met elkaar kunnen insteken. Het is van belang om constant met elkaar in gesprek te blijven.'

Lees ook deel één en twee over de toekomst van de accountantscontrole.