Klimaatdoelen in gevaar.

Dit blijkt uit de jaarlijkse doorrekening van het klimaatbeleid, de Klimaat en Energieverkenning 2022 van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). De uitstoot van broeikassen daalt volgens het rapport naar 39, tot 50 procent ten opzichte van 1990. De doelstelling voor de uitstoot in dat jaar is 55 procent. Ten opzichte van 2021 is nauwelijks vooruitgang geboekt. Dat komt deels doordat een groot deel van de nationale en Europese klimaatplannen nog onvoldoende is uitgewerkt. Dat geldt bijvoorbeeld voor de afspraken over duurzaamheid met de grootste uitstotende bedrijven in de industrie, de verplichte hybride warmtepomp en de prestatieafspraken met woningcorporaties. Daarnaast denkt de regering nog aan tal van andere maatregelen, waaronder de kilometerheffing en de vergroening van de tuinbouw. Bovendien is de gerealiseerde reductie in 2022 voor de helft te danken aan de gestegen energieprijzen. In het onderzoek wordt verondersteld dat de energieprijzen tot 2030 fors hoger uitkomen dan in de doorrekening van 2021. Maar zelfs als alle nieuwe plannen worden meegenomen, dan verwacht het PBL dat de regering meer zal moeten doen om het klimaatdoel te halen. Minister Jetten neemt deze waarschuwing overigens ter harte en kondigde in de Tweede Kamer aan dat het kabinet volgend jaar met een stevig pakket aan nieuwe maatregelen zal komen. Uit het rapport blijkt ook dat het klimaatbeleid wordt bemoeilijkt door een reeks van factoren en ontwikkelingen, zoals de lange vergunningenprocedures, de beperkte capaciteit van het stroomnet en het tekort aan arbeidskrachten en bouwmaterialen. 

Rapport PBL

Verenigde Staten

Marktontwikkelingen

ECB-bestuurder Villeroy de Galhau zei in een interview met de Financial Times dat de ECB de rente verder zal verhogen, zolang de kerninflatie nog blijft stijgen. In oktober bedroeg de kerninflatie 5,0 procent, verreweg het hoogste niveau sinds de invoering van de euro in 1999.  De Fed verhoogde de rente op woensdag 2 november met 75 basispunten naar 3,75 tot 4,0 procent. De inflatie daalde in oktober evenwel sterker dan verwacht. Marktpartijen gaan er nu vanuit, dat de Fed de rente op 14 december minder sterk zal verhogen, namelijk met 50 basispunten, dan de eerder verwachte 75 basispunten. De lange rentetarieven liepen vooral in de Verenigde Staten wat terug. Op de valutamarkt won de euro aanzienlijk terrein ten opzichte van de dollar. 

Standen per 11 november 2022

*) rendementen op staatsleningen, eurozone tienjaars euroswaprate.

Economisch nieuws

VERENIGDE STATEN

• inkoopmanagersindex industrie, oktober: 50,2 (september: 50,9)
• inkoopmanagersindex dienstensector, oktober: 54,4 (september: 56,7)
• werkgelegenheid (excl. agrar.sector), oktober: +261.000, 2,8% j.o.j. (september: +315.000, herzien van +263.000, 3,3% j.o.j.)
• werkloosheid, oktober: 3,7% (september: 3,5%)
• uurlonen, oktober: 0,4%, 4,7% j.o.j. (september; 5,0% j.o.j.)
• consumentenprijsindex, oktober: 0,4%, excl. voedsel en energie 0,3%, 7,8% j.o.j. (september: 8,2% j.o.j.)

EUROZONE

• inkoopmanagersindex, oktober: 47,3 (herzien van 47,1, september: 48,1)
• bruto binnenlands product, derde kwartaal: 0,2%, 2,1% j.o.j. (tweede kwartaal: 0,8%, 4,3% j.o.j.)
• detailhandelsomzet (volume), september: 0,4%, -0,3% j.o.j. (augustus: -1,3% j.o.j.)
• werkloosheid, september: -66.000, 6,6% (augustus: 6,7%)
• producentenprijsindex, september: 1,6%, excl. energie 0,4%, 41,9% j.o.j. (augustus: 43,4% j.o.j.)
• consumentenprijsindex, oktober: 1,5%, 10,7% j.o.j. (september: 9,9% j.o.j.); excl. voedsel en energie: 0,6%, 5,0% j.o.j. (september; 4,8% j.o.j.)

DUITSLAND

• detailhandelsomzet (volume), september: 0,9%, -0,9% j.o.j. (augustus: -3,9% j.o.j.)
• industriële productie, september: 0,8%, 3,6% j.o.j. (augustus: 2,2% j.o.j.)

ITALIE

• inkoopmanagersindex, oktober: 45,8 (september: 47,0)
• bruto binnenlands product, derde kwartaal: 0,5%, 2,6% j.o.j. (tweede kwartaal: 1,1%, 4,9% j.o.j.)

SPANJE

• inkoopmanagersindex, oktober: 48,0 (september: 48,4)

NEDERLAND

• detailhandelsomzet (volume), september: 0,5%, -3,5% j.o.j. (augustus: -5,7% j.o.j.)
• industriële productie, september: 1,7%, 2,8% j.o.j. (augustus: 1,3% j.o.j.)
• inkoopmanagersindex industrie, oktober: 47,9 (september: 49,0)

Agenda

• Verenigde Staten:  -
• Eurozone: consumentenvertrouwen, november (22/11), werkloosheid, oktober (23/11).
• Nederland: bruto binnenlands product, derde kwartaal (15/11), werkloosheid, oktober (17/11), consumentenvertrouwen, november (21/11). 

De groei van de wereldeconomie loopt terug als gevolg van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. De OECD verwacht voor dit jaar een economische groei van 3,0 procent. In 2021 groeide het mondiale bbp nog met 6,1 procent. In 2023 loopt de groei verder terug naar 2,8 procent. De oorlog leidt tot een sterke stijging van de prijzen van energie en andere grondstoffen. Ook is de onzekerheid over de economische situatie toegenomen. De centrale banken zullen het monetaire beleid verder verkrappen. 

De groei van de Amerikaanse economie zal naar verwachting afnemen van 5,7 procent in 2021 naar 1,5 procent dit jaar. Vooral de private consumptie zal minder sterk toenemen dan vorig jaar. De investeringen in vaste activa ontwikkelen zich eveneens gematigder, vooral doordat de woningbouw onder invloed van de verkrapping van het monetaire beleid terugloopt. Daar staat tegenover dat de invoer uit het buitenland minder sterk groeit, wat positief uitwerkt op het bbp. De inflatie loopt op van 3,9 procent in 2021 naar ca. 7,6 procent dit jaar als gevolg van hogere energie- en grondstoffenprijzen en loonkosten. 

In de eurozone groeit het bbp dit jaar naar verwachting met 2,9 procent. In 2021 nam het bbp nog met 5,3 procent toe. De consumptie van huishoudens groeit ondanks de hoge inflatie relatief sterk na de afschaffing van de beperkende maatregelen in verband met Covid-19. De investeringen in vaste activa nemen evenals vorig jaar gematigd toe. De inflatie stijgt vooral onder invloed van oplopende energie- en grondstoffenprijzen van 2,6 procent in 2021 naar ca. 8,0 procent dit jaar.

De Nederlandse economie groeit in 2022 met 4,8 procent. Dat is gelijk aan de groei in 2021. De private consumptie herstelt na de afloop van de beperkende maatregelen. De investeringen in vaste activa groeien gematigd. Vooral de bedrijfsinvesteringen nemen naar verwachting toe. De inflatie komt dit jaar vooral door sterk oplopende energieprijzen uit op ongeveer 10,5 procent. De gasprijzen stijgen veel sterker dan in andere eurolanden. In 2021 bedroeg de geldontwaarding nog 2,8 procent. 

Economische groei		2020	2021	2022	2023
Verenigde Staten		-3,4	5,7	1,5	1,0
Eurozone		-6,3	5,3	2,9	-0,3
Nederland		-3,9	4,9	4,8	0,9
Inflatie		2020	2021	2022	2023
Verenigde Staten		1,2	3,9	7,6	3,5
Eurozone		0,3	2,6	8,0	5,4
Nederland		1,1	2,8	10,4	4,7

Rentevisie

De inflatie blijft ook in 2023 nog duidelijk boven de doelstelling van de ECB. De centrale bank zal de officiële tarieven verder verhogen, ondanks de negatieve effecten op de economische groei op de kortere termijn. In 2023 verwachten we een herfinancieringsrente van 3,5 procent. De lange rentetarieven lopen in de komende twaalf maanden licht op.  

	Actueel	Over een jaar
		prognose
euribor 3 mnd.	1,76	3,6 - 3,8
euroswap 5 jaar	2,84	3,5 - 3,7
euroswap 10 jaar	2,90	3,4 - 3,6
euroswap 30 jaar	2,41	2,9 - 3,1

 

Yieldcurve