Premier Rutte introduceert op innovatie expo de 'duurzame stad'

'Nederland is met haar 17 miljoen inwoners eigenlijk een megastad. We zijn goed in voeding, innovatie, verduurzaming en samenwerking. En alles is hier dichtbij. Dat is belangrijk, want in 2050 leeft 80% van de wereldbevolking in steden. In het buitenland, van San Francisco tot Mumbai, wordt jaloers naar ons gekeken. Buitenlanders doen graag zaken met ons, wat betekent dat we met duurzame innovatie veel economische groei kunnen bewerkstelligen.'

Dat beeld schetste premier Mark Rutte op donderdag 14 april tijdens de 'Innovatie Expo', georganiseerd in het kader van het halfjaarlijkse EU-voorzitterschap van Nederland. Meer dan 5500 gasten uit binnen- en buitenland, waaronder vele EU-ministers, werden in het Amsterdamse EYE-museum aan de Noordelijke IJ-oevers bestookt met innovatieve en duurzame praktijkvoorbeelden en discussiebijeenkomsten. 'Neem bijvoorbeeld de zelfsturende auto. Zelfs Tesla kijkt met bewondering hoe wij hier mee omgaan', aldus Rutte, waarna hij een aantal innovatieve ondernemers in het zonnetje zette (zie foto).

 Foto: Tineke Dijkstra fotografie

De innovaties betroffen onder meer een 'zeewierboerderij' in de Oosterschelde, een 'wingsprayer' die landbouwgewassen bespuit met 99,8% minder milieubelasting en een nieuwe technologie die sneller is en veel minder energie gebruikt dan chips. 

BNG Bank over 'Smart Cities, Smart Business'

Namens BNG Bank sprak Peter Borghstijn, specialist Utilities en Infrastructuur, die dag voor zo'n 150 bezoekers bij de deelsessie 'Smart Cities, Smart Business'. Deze deelsessie werd georganiseerd door Topsector Energie, een samenwerkingsverband van het ministerie van Economische Zaken dat bedrijven, kennisinstellingen, overheden en maatschappelijke organisaties helpt samen te werken aan het energiesysteem van de toekomst.

Als aftrap van deze bijeenkomst lichtte Manon Janssen, CEO van de concultancy groep Ecorys en het boegbeeld van Topsector Energie, de doelstelling van het Energieakkoord nog eens toe. Veel Nederlanders kennen deze inmiddels, maar bij de buitenlandse vertegenwoordigers van de EU-stuurgroep 'Strategic Energy'  was de 'National Energy deal' nog niet bekend. In het komende 'urban millennium' is de stad de broedplaats voor duurzame innovatie, betoogde Janssen. Naast Nederlandse voorbeelden werd ook een praktische voorbeeld geleverd door een Deense bezoeker, die bezig is met de import van zonne-energie uit de ruimte. 'De energie-intensiteit van deze energie is talloos veel hoger dan de energie-intensiteit van bestaande zonnepanelen. We zijn nu in Zuid-Frankrijk bezig om de technologische uitdagingen te overwinnen', aldus de Deen.

Na deze inleiding vervolgde Lianda Sjerps, programmadirecteur Urban energy binnen de Topsector Energie. Volgens haar staat het 'window of opportunity' voor duurzame investeringen nu open dankzij de lage rente, de snelle klimaatverandering, het recente klimaatakkoord in Parijs en de steeds concurrerender nieuwe economie. Zij wil inzetten op energiebesparing en wijst erop dat Nederland veel technologie in huis heeft.

Lian Merkx, manager van het programmateam Energie bij de VNG belichtte de vele uitdagingen die zij tegenkomt tijdens besluitvormingsprocessen over duurzaamheid. 'Gemeenten hebben zelf geen innovatieve kennis in huis. Hun kracht is dat ze partijen kunnen samenbrengen en faciliteren'. Dat vraagt om procesinnovatie, aldus Merkx. 'We moeten niet vechten met elkaar over de plaatsing van windmolen, maar we moeten overleggen. Als een bestuurder zegt dat hij in plaats van een windmolen liever zonnepanelen heeft, dan is het goed om met een illustratie te laten zien dat er minimaal 2500 daken van woningen of 6 hectare met zonnepanelenvelden nodig is om de energieopbrengst van één windmolen te compenseren. We moeten af van de 'ja-of-nee' discussie, maar we moeten creatief bekijken welke oplossing we kiezen'. Ze krijgt bijval uit de zaal. 'In ons land is ruimte schaars. We kunnen geen velden met zonnepanelen aanleggen als de daken nog leeg zijn', aldus een specialist in de zaal. 'Juist in een 'Urban Delta' als Nederland moet zonne-energie worden geïntegreerd in de stad en moet restwarmte worden gebruikt. Een stad is in feite een energiecentrale'.

De VNG is nu in gesprek met een aantal Zuid-Hollandse gemeenten om via het programma 'connecting the dots' een gezamenlijk warmtenet  te bewerkstelligen. BNG Bank is hier ook bij betrokken. Volgens Merkx werkt samenwerking ten aanzien van duurzaamheid het best via regionale samenwerkingsverbanden. 'Binnen zo'n regio kent iedereen elkaar. Binnen de provincie is dat niet het geval'. De VNG start binnenkort met 5 samenwerkingsverbanden op het gebied van duurzaamheid een pilot. 'Er hadden zich 14 regio's aangemeld', maar gezien onze beperkte middelen moesten we kiezen', aldus Merkx.

Na haar spreekt Dick van Veen van Eneco. Hij legt uit dat Eneco niet meer de traditionele rol van energieleverancier wil vervullen. Het bedrijf wil waarde toevoegen aan 'smart buildings'.  Praktische voorbeelden die hij noemt betreffen onder meer het Topsportcentrum Papendal en de verduurzaming van de Rotterdamse Kunsthal.

Namens BNG Bank lichtte Peter Borghstijn tot slot drie financieringsmodellen toe ten behoeve van duurzame steden. Behalve met 'balansfinanciering'  kan BNG Bank ook helpen met de financiering als overheden een duurzaam bedrijf willen opzetten. Een derde mogelijkheid betreft publiek private samenwerking (PPS). Voordeel hiervan is in de eerste plaats dat publieke partijen hun risico's kunnen afdekken door deze bij marktpartijen neer te leggen. Daarnaast kunnen ze gebruik maken van de kennis ervaring van private partijen. Een derde voordeel van PPS is dat publieke partijen op deze wijze tijd en budget overhouden voor hun kerntaken.

BNG Bank heeft inmiddels verschillende duurzame projecten gefinancierd, op het terrein van onder meer windenergie, zonne-energie, biomassa en warmtenetten. In antwoord op een vraag uit de zaal erkent Borghstijn dat kleinschalige projecten soms moeilijk te financieren zijn. Een partij als BNG Bank moet immers een uitgebreide 'due diligence' (controle) doen bij elk project. Overeenkomsten die inmiddels zijn gesloten met partijen als Rooftop Energy (zonnepanelen op maatschappelijk vastgoed) en HuurdeZon (plaatsing van zonnepanelen bij sociale huurwoningen) hebben de weg bij BNG Bank echter geëffend voor kleinere projecten via standaardisering van contracten.